જન્મ : નરસિંહ
મહેતા ઈ.સ. 15 મી સદી માં થઈ ગયા છે.
: તેમનો જન્મ 1414માં ભાવનગર ના તળાજા
ગામ માં થયો હતો
મૃત્યુ
:1480-81 માંગરોળ જુનાગઢ
કર્મભૂમિ : જૂનાગઢ
ઉપનામ : આદિકવ’,નરસૈયો, ઉર્મિકવિ,
આધકવી
પિતા : કૃષ્ણદાસ
માતા : દયાકુવર
પત્ની : માણેકબાઈ
પુત્ર :
શામળદાસ(શામળશા)
પુત્રી : કુવરબાઈ
પુત્રવધુ :
સુરસેના
કાકા : પર્વત
મહેતા
જ્ઞાતિ : વડનાગર બ્રાહ્મણ
ક્રુષ્ણલીલાના દર્શન
: ગોપમહાદેવ ના મંદિર માં (ભવનગગર)
કૃતિઓ :
·
ચારિત્રાત્મક
કાવ્યરચના :
·
‘શામળશાનો વિવાહ’
·
‘હાર’
·
‘હૂંડી’
·
‘કુવર બાઈ નું મામરું’
·
‘શ્રાદ્ધ’
·
‘સુદામા ચરિત્ર’
·
પ્રભાતિયા
:
·
‘ભોળી રે ભરવાડણ’
·
‘જળકમળ છાંડી જાણે’
·
‘જાગને જાદવા’
·
‘જાગો જાસોડા ના જયા’
પદ :
.
·
‘ચાતુરીઓ’
·
‘ હિંડોળાના પદ’
·
‘વસંતના પદ’
·
‘કૃષ્ણલીલાના પદ’,
·
‘ઝારીના પદ’
ભક્તિ રચના :
·
‘દાણલીલા ચાતુરીઓ’
આખ્યાન :
·
‘સુદામા નો કેદારો’
·
‘સુદામા ચરિત્ર’
·
‘સુરત સંગ્રામ’
·
‘ગોવિદ ગમન’
·
‘શૃંગારમાળા’
અન્ય માહિતી :
·
તેમણા
પ્રભાતિયા(પદો)ઝૂલણા છંદ માં લખાયેલા છે
·
ભક્તિમાર્ગ
અને જ્ઞાનમાર્ગ કાવ્યકવિતાનો પારંભ કર્યો છે
·
ઉર્મિકાવ્યની
રચના કરી છે
·
પ્રથમ
જૈનેતર કવિ છે
·
5 વર્ષની ઉમરે માતા પિતા ગુમાવ્યા
·
8 વર્ષ ની વાય સુધી બોલી સકતા ના હતા
·
તેમનો
ઉછેર દાદી જયગૌરી દ્વારા થયો હતો
·
1429 માં માણેકબાઈ સાથે લગ્ન થયા અને તે તેમની ની પત્ની ના ભાઈ બંસીધર ને ત્યાં
જૂનાગઢ માં રહેતા હતા
·
નરસિંહ
મહેતા એ મલ્હાર રાગ ગઈ ને વરસાદ વરસાવ્યો હતો એવું માનવામાં આવે છે.
·
ઉમાશંકર
જોશીએ નરસિંહ મહેતા ને આદિકવિ કહ્યા છે.
·
તેઓ
એક ઉત્તમ ઉર્મિકવિ છે
·
‘ભક્તિગીતો’ લખવાની શરૂઆત નરસિંહ મહેતા થી કરવામાં આવી છે
·
“હારમાળા’ના આધારે નરસિંહ મહેતા રા’માંડલિક ના સમકાલીન ગણવામાં આવે છે
·
મીરાબાઈએ
‘નરસિંહરા માયરા’ કૃતિની રચના કરી છે
·
કલાપીએ
નરસિંહ મહેતા અને મીરા માટે “ખરા ઈલ્મી’ અને ‘ખરા શૂરા’ એવા વિશેષનો વાપર્યા છે
·
જયદેવ
ની ગીતગોવિંદ ક્રુતિ થી નરસિંહ મહેતા પ્રભાવિત થયા હતા
·
નરસિંહ
મહેતાને ‘pre-eminet place in
the galaxy of Indian poets´એવું નરસિંહરાવ દીવાટિયાએ કહ્યું છે
·
તેમના
પદ પ્રભાતિયા તરીકે જાણીતા છે, તેમણા પ્રભાતિયા ઝૂલણા છંદ માં લખાયેલા છે
·
એમના
પદ માં ઉપનિષદવાણીનું ભાષાબળ છે
·
એમનું
લોકપ્રિય બનેલું ભજન ‘વૈષ્ણવજન’ છે જે ગાંધીજી ને અતિ પ્રિય હતું
પંક્તિ :
·
વૈષ્ણવજન
તો તહેને કહીએ જે પીસ પરાઈ જાણે રે,
·
જાગને
જાદવા ક્રુષ્ણ ગોવાળિયા, તુજ વિના ધેનમાં કોણ જાસે?
·
પ્રેમરસ
પાને તું મોરના પિચ્છઘર, તત્વનું તૂપણું તુચ્છલાગે;
·
ત્રણસોને
સાઠ ગોવાડ ટોળે મળ્યા, વડો રે ગોવાળિયો કોણ થસે રે?
·
પરદુ:ખે
ઉપકાર કરે તોયે મન અભિમાન ના આણે રે,
·
જળ
કમળ છાની જાણે બાળા
·
ભોળી
રે ભરવાડણ હરિને વેચવા ચાલી
·
મારુ
વૃદાવન છે રૂડું, વૈકુંઠ નહીં આવું
·
સોળ
સહસ્ત્ર ગોપીનો વ્હાલો મટુકીમાં ઘાલી.
·
હળવે
હળવે હરજી મારા મંદિરે આવ્યા રે,
·
પક્ષા
પક્ષી ત્યાં નહીં પરમેશ્વર, સમદ્રષ્ટિને સર્વ સમાન
·
સખી
આજની ઘડી રડીયામણી રે, મારો વ્હાલોજી આવ્યો વધામણી
·
જાગીને
જુઓ તો જગત ડિસે નહીં બ્રહ્મ પાસે,
સન્માન :
·
ગુજરાતી
ભાષાના શ્રેષ્ઠ કવિઓને તેમની યાદ માં “નર્સિ મહેતા એવોર્ડ’ આપવ્મા આવે છે જેની
શરૂઆતઇ,સ,
1999 થી થઈ છે જે આધકવી નરસિંહ મહેતસાહિત્યનિધિ ટ્રષ્ટ દ્વારા
આપવામાં આવે છે
·
પ્રથમ
પૃરસ્કાર 1999 માં
રાજેન્દ્રશાહ ને આપવા માં આવ્યો હતો પુરસ્કાર માં 1,51,000 રોકડ
માં આપવા માં આવે છે જે ગુજરાતી સાહિત્ય નો સૌથી મોટો પુરસ્કાર(એવોર્ડ) છે
·
ગુજરાતી
લેખક,કવિ વિવેચકને
તેના સમગ્ર સાહિત્ય સર્જન માટે આપવામાં આવે છે જે પુર્ણિમા ની સાંજે
રૂપાયાતનસંસ્થા, ભવનાથ ખાતે આપવામાં આવે છે
·
ગુજરાતી
ભાષામાં સૌપ્રથમ સ્વાકફિલ્મ નરસિંહ મહેતા હતી જેના નિર્માતા ચીમનભાઈ દેસાઇ હતા
ટિપ્પણીઓ નથી:
ટિપ્પણી પોસ્ટ કરો